Samenvatting
Omroep Gelderland heeft in
het artikel De tijd begint te dringen: komen er
gloednieuwe scholen in Beuningen, Zutphen en Tiel? onder meer de naam van
klager vermeld. Klager heeft verzocht om zijn persoonsgegevens te anonimiseren,
maar dat verzoek is niet gehonoreerd. De klacht gaat over het recht op
vergetelheid. Omroep Gelderland heeft terecht geen aanleiding gezien de
persoonsgegevens te anonimiseren. De omroep heeft voldoende blijk gegeven van
een belangenafweging, hoewel het aanbeveling verdient die beter te onderbouwen.
De klacht is ongegrond.
Conclusie van de Raad voor de Journalistiek
inzake de klacht van
X
tegen
de hoofdredacteur van Omroep Gelderland
De heer X te [woonplaats] (klager) heeft op 29 december 2022 een klacht ingediend tegen de hoofdredacteur van Omroep Gelderland. Bij de beoordeling van de klacht is verder correspondentie van partijen betrokken van 30 december 2022 en van 11 en 12 januari 2023.
De klacht is behandeld op de zitting van de Raad van 24 februari 2023. Partijen zijn daar niet verschenen.
Vanwege de plotselinge verhindering van een van de leden van de Raad, is de zaak behandeld door de voorzitter en drie leden.
DE FEITEN
Op 14 oktober 2021 is op de website van Omroep Gelderland een artikel gepubliceerd met de kop “De tijd begint te dringen: komen er gloednieuwe scholen in Beuningen, Zutphen en Tiel?”. De intro van het artikel luidt:
“Beuningen – Komt er een nieuwe school in zes Gelderse plaatsen? Een nieuwe wet biedt meer ruimte voor het opzetten van een gesubsidieerde school, en inwoners van zes Gelderse gemeenten willen die mogelijkheid benutten.”
Het artikel bevat onder meer de volgende passage:
“De wet geldt sinds juni en biedt de kans om een school te starten op basis van belangstelling van ouders en leerlingen. [X] is al een tijd aan het lobbyen voor een middelbare school in [plaats].”
Op 26 december 2022 heeft klager het volgende bericht aan Omroep Gelderland gestuurd:
“In het kader van vergetelheid (burgers van de EU hebben ‘recht om vergeten te worden’), wil ik vragen om onderstaande link te verwijderen. (…)”
Daarop heeft mevrouw S. Hadderingh, hoofdredacteur van Omroep Gelderland, op 28 december 2022 geantwoord als volg, waarbij kennelijke verschrijvingen zijn gecorrigeerd:
“Helaas kan ik niets voor u doen. Wij passen achteraf nooit berichten/items of filmpjes aan. Wij volgen bij verzoeken tot verwijdering/aanpassingen de leidraad van de Raad voor de Journalistiek https://www.rvdj.nl/leidraad. Er zijn meerdere uitspraken gedaan door rechters die over anonimiseren en/of verwijderen van berichten/foto’s/video’s ed. gaan. Wij passen nooit berichtgeving achteraf aan, tenzij de berichtgeving foutief is. Dit moet dan direct na het plaatsen zijn aangegeven. Er is hier geen sprake van een onrechtmatige publicatie.
Het Hof geeft aan dat de integriteit van de nieuwsarchieven één van de belangrijkste bronnen is om (recente) geschiedenis te kunnen achterhalen. ‘Het maatschappelijk belang van een dergelijk artikel en van een compleet integer archief wegen zwaarder dan het belang van de getroffen individuele burger’, aldus het Hof. We zijn dan ook niet voornemens om het artikel en/of de foto te wijzigen of te verwijderen.
Het klinkt allemaal nogal juridisch, maar ik hoop dat u er begrip voor heeft dat wij vanuit die gestelde norm acteren. Ik zou u adviseren om bij Google een verzoek in te dienen zodat u niet meer via hun zoekmachine gevonden kunt worden.”
In zijn reactie van 29 december 2022 heeft klager onder meer het volgende geschreven:
“Ik zie geen noodzakelijkheid in de berichten. Het is puur informatief. Andere kranten hebben ook mijn berichten verwijderd. De actualiteit heeft zijn dienst gedaan en wat jullie de lezer graag willen aanbieden is niet mijn belang. Op dit moment bekleed ik een functie waarbij anonimiteit van eminent belang is. U zou ook mijn naam kunnen aanpassen in een alias/initialen. Ik zou al geholpen zijn indien de combinatie met mijn voor- en achternaam al weg is, dus geen ‘[volledige naam]’ maar ‘[achternaam]’.
Mijn voorkeur is dat alles van de site gaat. Het betreft geen cruciale informatie en het is zeker niet noodzakelijk. Ik snap uw recht maar ik heb een gelijkwaardig grondrecht. Het artikel dat ik graag van uw site wil hebben dient geen juridische, politieke of maatschappelijk nut- of noodzaak.”
Daarop heeft de hoofdredacteur nog kort geantwoord als volgt:
“Het spijt me. Het is echt zoals ik in mijn eerdere mail schreef. Wij passen berichten niet aan, ook verwijderen we niets. Als u het daar niet mee eens bent, kunt u een klacht indienen bij de Raad voor de Journalistiek.”
DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN
Klager stelt – kort samengevat – het volgende. Hij wil dat het artikel wordt verwijderd dan wel dat zijn (voor)naam daarin wordt geanonimiseerd. De reden hiervoor is dat de veiligheid van hem en zijn familie in het geding is, zowel vanwege zijn eigen werkzaamheden als door het beroep van zijn broer. Hij heeft eerder (doods)bedreigingen ontvangen en wil niet dat te achterhalen valt waar hij woont.
Volgens klager is zijn wens redelijk en billijk, binnen alle aanvaardbare grenzen. Hij vindt de weigering van Omroep Gelderland onbegrijpelijk, ook omdat andere media zijn verzoek om anonimisering wel hebben gehonoreerd.
Omroep Gelderland stelt daar – eveneens kort samengevat – het volgende tegenover. Zij volgt haar eigen beleid en de richtlijn van de Raad, en heeft bij haar besluit de argumentatie van klager betrokken. Bovendien is klager gewezen op de mogelijkheid om een verzoek bij Google in te dienen, zodat hij niet meer via die zoekmachine gevonden kan worden.
De omroep vindt het verder opmerkelijk dat klager de reden voor verwijdering pas in zijn klacht bij de Raad – en niet in zijn verzoek aan de redactie – heeft kenbaar gemaakt.
BEOORDELING VAN DE KLACHT
De Raad hanteert als uitgangspunt dat wanneer journalisten het verzoek krijgen om online toegankelijke publicaties (tekst, beeld en/of geluid) te anonimiseren dan wel te verwijderen, zij slechts in uitzonderlijke gevallen het publieke belang van zo volledig mogelijk, betrouwbare archieven laten wijken voor de particuliere belangen van degene die hierom verzoekt.
Alle omstandigheden in aanmerking genomen, is geen sprake van een uitzonderlijk geval als hiervoor bedoeld. Daarbij is van belang dat het artikel niet feitelijk onjuist of diskwalificerend is, en dat daaruit niet is te herleiden waar klager woont.
Onvoldoende aannemelijk is geworden dat de vermelding van de naam van klager toch dermate ernstige gevolgen zou kunnen hebben, dat het publiek belang van zo volledig mogelijk, betrouwbare archieven daarvoor zou moeten wijken. Omroep Gelderland heeft dan ook terecht geen aanleiding gezien de publicatie te anonimiseren.
Zoals de Raad eerder heeft overwogen, verdienen vergetelheidsverzoeken een zorgvuldige behandeling, waarbij de beslissing van de (hoofd)redactie blijk moet geven van een belangenafweging waarbij het publieke belang wordt afgewogen tegenover het particuliere belang van de verzoeker.
De mededeling dat Omroep Gelderland ‘achteraf nooit publicaties aanpast’ is te rigide, maar wordt in de eerste reactie van Hadderingh gevolgd door een verwijzing naar diverse richtlijnen – waaronder die van de Raad – waarbij ook uiteen is gezet dat sprake is van een afweging tussen het maatschappelijk belang van een publicatie en een integer archief enerzijds en het belang van de betroffen individuele burger anderzijds.
Hoewel het de voorkeur verdient om in voorkomend geval de belangenafweging op een voor de verzoeker begrijpelijke wijze beter te onderbouwen, heeft de omroep – mede gelet op het summier gemotiveerde verzoek van klager – voldoende blijk gegeven van een belangenafweging.
Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de klacht ongegrond is.
Relevant punt uit de Leidraad: D.
Relevante eerdere conclusies: RvdJ 2021/38 en RvdJ 2021/17
CONCLUSIE
De klacht is ongegrond.
Zo vastgesteld door de Raad op 31 maart 2023 door mr. W.A.M. van Schendel, voorzitter, mw. dr. J. Luttikhold, A. Olgun en H.P.M.J. Schneider, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. D.C. Koene, secretaris, en mr. G.A. van de Sluis, plaatsvervangend secretaris.