X / de hoofdredacteur van Omrop Fryslân

Conclusie van de Raad voor de Journalistiek
inzake de klacht van

X

tegen

de hoofdredacteur van Omrop Fryslân

De heer mr. A.J. Buurma, juridisch adviseur te Zoetermeer, heeft op 30 april 2021 namens de heer X (klager) een klacht ingediend tegen de hoofdredacteur van Omrop Fryslân. Op 31 mei 2021 heeft de heer mr. J. van Vegchel, advocaat te Amsterdam, namens Omrop Fryslân op de klacht gereageerd. Bij de beoordeling van de klacht is verder correspondentie van partijen betrokken van 3 en 8 juni 2021.

De klacht is behandeld op de digitale zitting van de Raad van 11 juni 2021. Klager was daar aanwezig vergezeld door mr. Buurma. Aan de zijde van Omrop Fryslân zijn mevrouw I. Spijkers, hoofdredacteur, en mr. Van Vegchel verschenen. Partijen hebben hun standpunten toegelicht aan de hand van pleitnotities.
De daaropvolgende correspondentie van partijen van 11, 23 en 30 juni 2021 is eveneens bij de beoordeling van de klacht betrokken.

Partijen zijn in de gelegenheid gesteld om na de zitting het gesprek aan te gaan en nader tot elkaar te komen. Aangezien dit niet heeft geleid tot een oplossing, is de Raad overgegaan tot beoordeling van de klacht.

DE FEITEN

In de periode 2003-2013 heeft Omrop Fryslân op haar website uitgebreid bericht over het bungalow-recreatiepark Schatzenburg en in dat verband over klager.

Klager heeft in januari 2021 aan Omrop Fryslân verzocht alle berichtgeving met bijbehorend beeldmateriaal te verwijderen of te anonimiseren. Naar aanleiding daarvan heeft Omrop Fryslân twee artikelen – van 10 september 2009 en 28 februari 2012 – verwijderd. Verder heeft Omrop Fryslân in de correspondentie voorafgaand aan de klachtprocedure onder meer het volgende aan klager bericht:
“Met de verwijdering, uit coulance, van het artikel van 10 september 2009 over uw cliënt van de website van de Omrop is de Omrop al heel ver gegaan. Het ook nog eens verwijderen van alle foto’s en filmpjes waarop de heer [X] senior herkenbaar in beeld is, is echt een brug te ver. Het argument dat u geeft dat de heer [X] senior nooit toestemming heeft gegeven voor het tonen van die beelden snijdt geen hout, want voor het publiceren van journalistiek materiaal is nooit toestemming van betrokkenen vereist. Mocht uw cliënt wensen dat de Omrop zijn gezicht onherkenbaar maakt door hem te blurren of een balkje te geven, dan stuit dit op het bezwaar dat dit met terugwerkende kracht praktisch ondoenlijk is. Bovendien lijkt me de vraag gerechtvaardigd of dit wel in het belang van uw cliënt is, omdat daarmee de indruk wordt gewekt dat hij in strafrechtelijke zin een verdachte of veroordeelde is (geweest). Ook voor het aanpassen van de voornaam van uw cliënt van […] in […] ziet mijn cliënte onvoldoende aanleiding. Bovendien vergt de aanpassing vanwege het grote aantal berichten en de leeftijd ervan (waardoor de berichten staan in oude systemen waarin aanpassingen maar moeilijk meer zijn door te voeren) voor een dermate grote inspanning van mijn cliënte dat die redelijkheid, mede in het licht van de materiële meerwaarde voor uw cliënt, niet van haar gevraagd kan worden. Datzelfde geldt voor het veranderen van de voornaam in initialen, nog los van het feit dat dit helemaal indruist tegen de algemeen gehanteerde schrijfstijl op de website, en de toevoeging van ‘senior’, nog los van het feit dat uw cliënt die toevoeging in zijn eigen correspondentie ook niet gebruikt.”
en:
“In de specifieke situatie van uw cliënt vindt de omroep (opnieuw) het belang van de heer [X] niet dusdanig uitzonderlijk dat dit het verwijderen uit de nieuwsarchieven van al het foto- en videomateriaal waarop hij herkenbaar te zien is in de afgelopen jaren, zoals u eerder namens hem verzocht, rechtvaardigt. In die afweging spelen mee dat de berichtgeving over de heer [X] na de eerdere correctie inhoudelijk niet onjuist is en dat het intact houden van het nieuwsarchief van Omrop Fryslân om betrouwbaar te documenteren wat er allemaal in de provincie gebeurd is een belangrijke maatschappelijke waarde vertegenwoordigt.”

Op de zitting heeft klager meegedeeld dat zijn klacht zich alleen (nog) richt tegen het niet verwijderen van de volgende artikelen:
·       “Schatzenburg Menaam ferkocht” van 15 maart 2009;
·       “Lûdswâl fersmoarge” van 5 augustus 2011;
·       “Wenje op Schatzenburg mei net Omrop Fryslân” van 18 april 2012
·       “[X] fuort bij zwembad” van 14 juni 2012;
·       “Nei koart pleit Schatzenburg” van 31 mei 2012.
Deze artikelen zijn specifiek genoemd in de correspondentie tussen partijen voorafgaand aan de klachtprocedure.

In zijn bericht van 11 juni 2021 heeft klager nog laten weten dat hij ná het indienen van de klacht heeft geconstateerd dat op 8 augustus 2007 een artikel is gepubliceerd met de kop “Nij bosk Schatzenburg” en dat hij ook verwijdering van dat artikel wenst.

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN

Klager stelt – kort samengevat – het volgende. Hij wil dat Omrop Fryslân de artikelen waarin zijn persoonsgegevens voorkomen in verband met het recreatiepark Schatzenburg en het daarbij behorende zwembad, inclusief foto- en videomateriaal, verwijdert of anonimiseert. De berichtgeving is niet correct, omdat daarin ten onrechte de naam ‘[…]’ wordt gebruikt. De voornaam van klager is ‘[…]’ en juiste aanduidingen zijn ‘[…]’ en ‘[…] senior’.
Klager licht toe dat hij nimmer eigenaar of beheerder, maar wel bestuurder is geweest van Schatzenburg BV. In het kader van de berichtgeving is dit verschil essentieel. De onderneming van de klager, […] BV (tot 12 juni 2007 ‘[…] Beheer BV’ geheten) was tot september 2009 50% aandeelhouder van Schatzenburg BV. Ten aanzien van de onderneming […] BV is in september 2009, op eigen initiatief van klager, een faillissement uitgesproken. Sinds 2009 is Schatzenburg BV een lege vennootschap met als enig aandeelhouder NV Finance De Belgique. De enige reden dat klager in de periode 2009-2013 (de periode van de gewraakte artikelen) bestuurder was (en nu nog steeds is) van de lege vennootschap, is gelegen in het feit dat er verschillende administratieve zaken en schadeclaims moeten worden afgehandeld.  In de periode 2009-2013 heeft klager in zijn rol als bestuurder geen enkele bemoeienis gehad met de perikelen rondom het bungalowpark of het zwembad. Iedere link tussen […] BV, […] Beheer BV en/of de naam […] en de problemen rondom het bungalowpark en het zwembad, is dan ook geheel onterecht. Daarmee wordt de suggestie gewekt dat klager, in zijn rol als bestuurder van de lege vennootschap Schatzenburg BV, daarin een actieve rol speelde of enige bemoeienis mee had. Dat is beslist niet het geval en zijn naam wordt door de onjuiste suggestie ernstig beschadigd. Daar komt bij dat ook door het foto- en videomateriaal de onjuiste indruk wordt gewekt dat klager eigenaar is geweest van recreatiepark Schatzenburg en dat in verband daarmee een faillissement is uitgesproken.
Ook ten aanzien van andere aspecten is een onjuist beeld geschetst van de feiten rondom Schatzenburg. Daarbij is klager neergezet als iemand die verantwoordelijk of betrokken zou zijn (geweest) bij de misstanden rondom Schatzenburg, terwijl juist hij daardoor nadeel heeft ondervonden. Bovendien heeft op geen enkele wijze hoor en wederhoor plaatsgevonden. Verder wijst klager erop dat hij nooit toestemming heeft gegeven voor het maken en plaatsen van foto’s en filmpjes.
Door de onjuiste, eenzijdige en tendentieuze berichtgeving wordt klager zowel in zijn privacy als in zijn economische activiteiten geschaad. Zijn nieuwe onderneming wordt geconfronteerd met geloofwaardigheidsproblemen, hij loopt opdrachten mis en is afgewezen voor sollicitaties vanwege de berichtgeving. De nadelen voor hem zijn dus groot, terwijl het gaat om berichtgeving van meer dan elf jaar oud waarvan bovendien de actualiteitswaarde gering is. Klager vindt het dan ook onbegrijpelijk en onzorgvuldig dat Omrop Fryslân volstaat met de verwijdering van twee artikelen.

Omrop Fryslân stelt hier – eveneens kort samengevat – het volgende tegenover. In reactie op de verzoeken van klager heeft zij zorgvuldig gekeken of sprake zou kunnen zijn van een ‘uitzonderlijk geval’ op grond waarvan het algemene publieke, journalistieke belang van een zo volledig mogelijk, betrouwbaar archief zou moeten wijken voor het belang van klager. Daarbij heeft zij gekeken naar de waarheidsgetrouwheid van de berichtgeving, de aard van de berichtgeving, het eventuele tendentieuze karakter, mogelijke (ongefundeerde) diskwalificerende opmerkingen aan het adres van klager, de (onnodige) aantasting van zijn privacy en tenslotte de geschade belangen zoals klager die heeft aangevoerd.
Kennelijk heeft klager formeel de voornaam ‘[…]’, maar het gebruik van ‘[…]’ is terug te voeren op persoonlijk contact tussen klager en de verslaggevers in het begin van de berichtgeving. Klager heeft direct na publicatie en ook in de afgelopen decennia nooit bezwaar gemaakt tegen het gebruik van die naam. Bovendien laat klager zich ook in andere publicaties met ‘[…]’ als voornaam aanduiden.
Omrop Fryslân stelt vast dat de berichten over klager kort en feitelijk zijn. De berichtgeving is niet onjuist of tendentieus en bevat geen diskwalificaties van klager. Verder zijn geen gegevens vermeld die kunnen worden aangemerkt als een (onnodige) aantasting van zijn privacy. Klager heeft aan veel publicaties meegewerkt en komt vaak aan het woord, zodat van eenzijdige berichtgeving geen sprake is. Foto- en video-opnamen zijn altijd in overleg met hem gemaakt, als onderdeel van de reguliere journalistieke verslaggeving ter plaatse.
Omrop Fryslân begrijpt dat het voor klager onprettig kan zijn om op basis van de historische berichtgeving aan het verleden te worden herinnerd en dat dit hem in zijn huidige economische activiteiten mogelijk hindert. Daar staat tegenover dat de berichtgeving hoort bij het leven van een actief ondernemer. Dat klager mogelijk nadeel ondervindt van de berichtgeving vormt onvoldoende grond voor verwijdering van de berichten, gezien de importantie en relevantie van het nieuwsonderwerp en de maatschappelijke rol van de Omrop als journalistiek medium voor de Friese gemeenschap. Dat de berichtgeving meer dan elf jaar oud is, doet daar niets aan af.
Omrop Fryslân heeft na de zitting nog enkele foto’s van klager verwijderd. Zij concludeert dat er geen bijzondere omstandigheden aanwezig zijn om het publieke belang van zo volledig mogelijk en betrouwbare archieven verder te laten wijken voor het particuliere belang van klager.

BEOORDELING VAN DE KLACHT voor zover gericht tegen de inhoud van de berichtgeving

Volgens artikel 2a van het Reglement moet een klager zijn bezwaren over een publicatie eerst voorleggen aan het betrokken medium, voordat hij zijn klacht bij de Raad kan indienen. Dit dient te gebeuren binnen drie maanden na het plaatsvinden van de journalistieke gedraging waartegen klager bezwaar heeft. Daarna heeft het medium maximaal één maand de gelegenheid om de klacht af te handelen. Vervolgens kan de klager zijn klacht indienen bij de Raad en wel uiterlijk binnen zes maanden na de gewraakte publicatie.

Voor zover klager heeft bedoeld zijn klacht ook te richten tegen de inhoud van de genoemde publicaties staat vast dat de klacht niet binnen zes maanden na de gewraakte publicaties bij de Raad is binnengekomen. Klager heeft geen omstandigheden aangevoerd op grond waarvan kan worden geoordeeld dat de overschrijding van de termijn hem niet kan worden verweten.

De Raad zal de klacht op dit onderdeel dan ook niet inhoudelijk behandelen.

BEOORDELING VAN DE KLACHT voor zover gericht op de weigering om de berichtgeving te verwijderen of te anonimiseren

Voor zover klager bezwaar maakt tegen het niet-verwijderen of anonimiseren van de publicaties,  beschouwt de Raad het niet-honoreren van het verzoek daartoe als een journalistieke gedraging in de zin van de statuten, zodat de Raad daarover kan oordelen.

De Raad stelt vast dat de klacht betrekking heeft op vijf publicaties, die onder ‘De Feiten’ zijn gespecificeerd, met bijbehorend foto- en videomateriaal.
Klager heeft pas na de zitting meegedeeld dat hij ook verwijdering wenst van een artikel van 8 augustus 2007. Uitbreiding van een klacht dient echter – in het kader van een behoorlijke klachtenbehandeling – tijdig voorafgaand aan de zitting schriftelijk te geschieden. Zowel de partijen als de Raadsleden dienen zich immers op de behandeling van een klacht deugdelijk te kunnen voorbereiden. De Raad zal de publicatie van 8 augustus 2007 dan ook buiten zijn beoordeling laten.

De Raad hanteert als uitgangspunt dat wanneer journalisten het verzoek krijgen om online toegankelijke publicaties (tekst, beeld en/of geluid) te anonimiseren dan wel te verwijderen, zij slechts in uitzonderlijke gevallen het publieke belang van zo volledig mogelijk, betrouwbare archieven laten wijken voor de particuliere belangen van degene die hierom verzoekt.

Alle omstandigheden in aanmerking genomen, is naar het oordeel van de Raad geen sprake van een uitzonderlijk geval als hiervoor bedoeld. Daarbij is in het bijzonder van belang dat de artikelen neutraal en feitelijk van aard zijn en dat de bezwaren van klager vooral zien op de juistheid van de inhoud, terwijl hij daarover eerder had moeten klagen. Dat klager – naar hij stelt – in het dagelijks leven bij de ontplooiing van zijn economische activiteiten nadeel ondervindt omdat opdrachtgevers en werkgevers hem door de publicaties kunnen koppelen aan recreatiepark Schatzenburg, weegt in dit geval niet op tegen het publieke belang dat Omrop Fryslân moest afwegen. Ook anderszins is niet gebleken van omstandigheden op grond waarvan de belangenafweging toch in het voordeel van klager zou moeten uitvallen.

Omrop Fryslân heeft dan ook journalistiek zorgvuldig gehandeld door de publicaties niet te verwijderen of te anonimiseren. In dit verband merkt de Raad nog op dat hij journalistieke uitingen niet toetst aan wettelijke regels zoals de AVG.

Het siert Omrop Fryslân dat zij na de zitting nog enkele foto’s heeft verwijderd.

Relevante punt uit de Leidraad: D.
Relevant artikel uit het Reglement voor de werkwijze van de Raad: 2a lid 1
Relevante eerdere conclusies: RvdJ 2021/17 en RvdJ 2017/4

CONCLUSIE

Omrop Fryslân heeft journalistiek zorgvuldig gehandeld door de berichtgeving niet te verwijderen of te anonimiseren. Voor zover klager bezwaar heeft gemaakt tegen de inhoud van de berichtgeving, is de klacht niet inhoudelijk behandeld.

Zo vastgesteld door de Raad op 10 september 2021 door mw. mr. A.E. van Montfrans-Wolters, voorzitter, S.A. Agterberg, L.A.M.M. Donders, J. Hoogenberg en mw. M. ten Katen, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. D.C. Koene, secretaris, en mr. G.A. van de Sluis, plaatsvervangend secretaris.