X / de hoofdredacteuren van De Gelderlander en AD

Conclusie van de Raad voor de Journalistiek
inzake de klacht van

X
 
tegen

de hoofdredacteuren van De Gelderlander en AD
 
Mevrouw X heeft op 27 december 2020 een klacht ingediend tegen de hoofdredacteuren van De Gelderlander en AD. Nadat de secretaris klaagster op 5 januari 2021 had geïnformeerd over de klachtprocedure, heeft klaagster op 24 februari 2021 laten weten dat zij de klacht wenst te handhaven. Bij de beoordeling van de klacht heeft de Raad verder correspondentie van de heer J. Gerritsen, adjunct-hoofdredacteur van De Gelderlander, betrokken van 1 april 2021. Aan de Raad is bericht dat Gerritsen mede namens AD op de klacht heeft gereageerd.

De klacht is behandeld op de digitale zitting van de Raad van 28 mei 2021 in aanwezigheid van klaagster en de heer Gerritsen.

DE FEITEN

Op 3 oktober 2016 heeft klaagster een e-mail gestuurd naar onder andere de redactie van De Gelderlander met als kop “Transseksuele mogen niet naar school”. In haar e-mail heeft klaagster beschreven welke problemen ze op school heeft ondervonden en dat ze de hulpverlening als gebrekkig heeft ervaren.

Vervolgens verscheen op 15 oktober 2016 op de websites van De Gelderlander en AD een artikel met de kop: “Gepeste transseksueel [voornaam] durft niet meer naar school”. De intro luidt:
“Na jarenlang getreiter is de maat vol voor [X] (27) uit [woonplaats]. Ze gaat niet meer naar school en deed deze week aangifte tegen twee medescholieren. „Ik ben transseksueel, dat is voor sommigen schijnbaar een groot probleem.””
Het artikel bevat verder onder meer de volgende passages:
“De [woonplaats]se, die aan het [naam school] studeert, zit sinds enkele weken thuis. „Elke dag was het raak. Ze pesten me, noemen me bij mijn jongensnaam. Maken stiekem filmpjes van me op hun telefoon, die ze vervolgens onder hun vrienden verspreiden. Veel gebeurt achter mijn rug om. Ik bijt van me af, maar heb de energie niet meer om telkens opnieuw de confrontatie met ze aan te gaan.””
en:
“[Y], teamleider bij het [naam school], is op de hoogte van de problemen. „Regelmatig praat ik daarover met [voornaam]. En nog steeds staat de deur voor haar open. Het is een geweldige meid, maar wel eentje die zich snel aangesproken voelt en emotioneel reageert.””

Op 23 oktober 2020 heeft klaagster aan (onder meer) De Gelderlander het volgende geschreven, waarbij kennelijke verschrijvingen zijn gecorrigeerd:
“Op 15 oktober 2016 heeft u een artikel geplaatst op uw website. Het artikel is niet accuraat en verspreidt leugens. Ik vraag u een keer om dit artikel te verwijderen anders zal ik juridische stappen ondernemen. Dit is smaad en lasterlijk.”

Hierop heeft Gerritsen diezelfde dag gereageerd als volgt:
“Wij hebben als stelregel dat we artikelen en foto’s niet verwijderen, we bieden lezers de mogelijkheid onze eerder gepubliceerde artikelen te lezen en de bijbehorende foto’s en/of video’s te bekijken. De wetgever geeft media die ruimte: de AVG geeft media een uitzonderingspositie waar het gaat om publiceren van persoonsgegevens. Voor journalistieke doeleinden mogen persoonsgegevens wel gepubliceerd worden.
Als het gaat om de vindbaarheid van onze artikelen op de website raad ik u aan zich tot Google te wenden. U kunt bij Google een verzoek indienen om zoekresultaten te verwijderen.”

Verder heeft Gerritsen op 25 november 2020 nog het volgende aan klaagster geschreven:
“Allereerst wil ik aangeven dat ik het vervelend vind dat u zo veel last hebt van een artikel. Dat was uiteraard niet ons doel. Onze stelregel is en blijft echter dat wij geen oude artikelen verwijderen. Dit artikel is meer dan vier jaar oud en er zijn geen aantoonbare fouten gemaakt door de redactie. Destijds heeft u zelf de Gelderlander benaderd om uw verhaal te doen.”

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN

Klaagster stelt, kort samengevat, het volgende. Zij heeft nooit schriftelijk toestemming gegeven om haar persoonsgegevens te gebruiken voor een artikel op de voorpagina. Bovendien is sprake van smaad en laster. Zij heeft nooit laten weten dat ze is gepest en niet meer naar school durft, en dat het voor sommigen schijnbaar een groot probleem is dat zij transseksueel is. Ze wordt ten onrechte afgeschilderd als iemand die niet stabiel is en zich snel aangesproken voelt. De media hebben haar genderidentiteit gebruikt om meer kranten te verkopen. Een verhaal van een student die pestgedrag ervaart en niet transgender is, zou niet op de voorpagina geplaatst worden.
Klaagster heeft nu nog hinder van het artikel. Haar kansen op de arbeidsmarkt worden verkleind, doordat toekomstige relaties het artikel kunnen opzoeken en daarbij een verkeerde indruk van haar krijgen. Verder merkt klaagster op dat sinds de publicatie iemand zich als haar voordoet en anderen oplicht.
Op de zitting heeft klaagster hieraan toegevoegd dat zij betwijfelt of het anonimiseren van de publicatie voorkomt dat zij in de toekomst nadelige gevolgen zal ondervinden van dit artikel. Zij wil daarom dat het artikel wordt verwijderd.

De Gelderlander en AD schetsen allereerst de achtergrond van de publicatie. Klaagster heeft zelf de redactie benaderd en daarbij een verband gelegd met haar transseksualiteit. Vervolgens heeft zij haar verhaal gedaan tegenover de verslaggever. De correcte weerslag daarvan is terug te vinden in het artikel. In het kader van hoor en wederhoor is de school om een reactie gevraagd. Daags na de publicatie heeft klaagster geklaagd over de vermelding van het wederhoor van de school, maar dit vormde geen reden het artikel te veranderen. Een jaar later benaderde klaagster de redactie opnieuw, ditmaal omdat ze trammelant had op haar stageplek. De redactie besloot daaraan geen aandacht te besteden. Daarna hoorde de redactie niets meer van klaagster, tot haar e-mail van oktober 2020.
De Gelderlander en AD snappen dat de publicatie hinderlijk kan zijn voor klaagster. Er is echter geen sprake van een uitzonderlijk geval waarin het nodig is een artikel te verwijderen. Het artikel is correct, klaagster heeft de redactie zelf benaderd, de weergave van wederhoor hoort bij de journalistieke taak en het artikel betreft een onderwerp dat nog altijd actueel is.
Op de zitting heeft Gerritsen meegedeeld dat – vanwege voortschrijdend inzicht en gezien de gestelde gevolgen voor klaagster – het artikel desgewenst kan worden geanonimiseerd.

BEOORDELING VAN DE KLACHT
 
De Raad stelt voorop dat de klacht betrekking heeft op een artikel van 15 oktober 2016. Gelet op de klachttermijn van zes maanden, te rekenen vanaf het moment van publicatie, kan niet meer worden geklaagd tegen de publicatie als zodanig.

Voor zover klaagster bezwaar maakt tegen het niet-verwijderen van het artikel, beschouwt de Raad het niet-honoreren van het verzoek daartoe als een journalistieke gedraging in de zin van de statuten, zodat de Raad daarover kan oordelen.

De Raad hanteert als uitgangspunt dat wanneer journalisten het verzoek krijgen om online toegankelijke publicaties (tekst, beeld en/of geluid) te anonimiseren dan wel te verwijderen, zij slechts in uitzonderlijke gevallen het publieke belang van zo volledig mogelijk, betrouwbare archieven laten wijken voor de particuliere belangen van degene die hierom verzoekt.

Alle omstandigheden in aanmerking genomen, is naar het oordeel van de Raad geen sprake van een uitzonderlijk geval als hiervoor bedoeld. Klaagster was ten tijde van de publicatie meerderjarig en heeft zelf de redactie benaderd vanwege haar problemen op school. De publicatie betreft een onderwerp dat ook nu nog actueel is. De beschikbaarheid van het artikel is daarmee journalistiek relevant en van maatschappelijk belang.
Dat klaagster – naar zij stelt – nog steeds nadeel ondervindt van de publicatie omdat het artikel haar kansen op de arbeidsmarkt zou beperken, weegt in dit geval niet op tegen het publieke belang dat De Gelderlander en AD moesten afwegen. Zij hebben dan ook journalistiek zorgvuldig gehandeld door het artikel niet te verwijderen.

Verder vindt de Raad dat de beslissing van Gerritsen op klaagsters verzoek tot verwijdering wellicht ruimhartiger had kunnen worden toegelicht, maar niettemin voldoende blijk geeft van een belangenafweging.

Ten slotte siert het De Gelderlander en AD dat zij hebben aangeboden het artikel te anonimiseren. Het is aan klaagster dat aanbod al dan niet alsnog aan te nemen.

Relevant punt uit de Leidraad: D.
Relevante eerdere conclusies: RvdJ 2021/17, RvdJ 2019/11 en RvdJ 2018/42
Relevant artikel uit het Reglement voor de werkwijze van de Raad: 2a

CONCLUSIE

De Gelderlander en AD hebben journalistiek zorgvuldig gehandeld.
 
Zo vastgesteld door de Raad op 20 juli 2021 door mw. mr. J.W. Bockwinkel, voorzitter, dr. H.P. Groenhart, mw. dr. J. Luttikhold, mw. A. Pruis en F.Th.H. Ruys, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. D.C. Koene, secretaris, en mr. G.A. van de Sluis, plaatsvervangend secretaris.