Conclusies

De redactie van De Vijfde Dag hoeft een anoniem geplaatste reactie op haar website, waarin klagers onder meer werden aangeduid als ‘Judas’, niet te verwijderen. Dat concludeert de Raad voor de Journalistiek naar aanleiding van een klacht van diaken Van Nunen en de Parochie H. Antonius in Best. De reactie was geplaatst onder een video waarin Van Nunen zich uitliet over een reportage betreffende katholieke fusies. De gebezigde termen in de reactie waren niet dusdanig bedreigend of diffamerend om verwijdering te rechtvaardigen.

In Quote is het artikel “De zaakwaarnemer en de ziener” verschenen, dat gaat over de handel en wandel van klager. De publicatie is op Quotenet.nl aangekondigd met de tekst “(…) Verder leest u alles over meesteroplichter [X], (…)”. De Raad komt tot de conclusie dat ten aanzien van de publicatie in Quote niet journalistiek onzorgvuldig is gehandeld. Verweerders hebben voldoende aannemelijk gemaakt dat op basis van hun onderzoek aanleiding bestond om over klager te berichten zoals zij hebben gedaan. Niet is gebleken van belangenverstrengeling of ontoelaatbaar gebruik van informatie. Verweerders hebben niets van doen met de vermeende diefstal van dossiers uit klagers kantoor. Bovendien hebben zij een afweging gemaakt welke informatie uit deze dossiers wél en welke níet voor publicatie kon worden gebruikt. Verder is voldoende onderscheid gemaakt tussen feiten, beweringen en meningen. Klager heeft niet weersproken dat hij betrokken is (geweest) bij de vermelde kwesties en heeft niet aannemelijk gemaakt dat de artikelen relevante feitelijke onwaarheden bevatten. Klager is benaderd voor wederhoor en gelet op de opgenomen citaten moet hem duidelijk zijn geweest voor welk doel hij werd geïnterviewd en in welke context zijn reactie zou worden geplaatst. Van eenzijdige berichtgeving of onvoldoende toepassing van wederhoor is geen sprake. Klagers naam vormt een wezenlijk bestanddeel van de berichtgeving. Hij is tot op heden niet door justitie als verdachte van enig strafbaar feit aangemerkt. Verweerders waren niet gehouden de naam van klager te anonimiseren.
Wel is het gebruik van de term ‘meesteroplichter’ in samenhang met klagers naam in de vooraankondiging op Quotenet.nl ontoelaatbaar. Hierdoor is de suggestie gewekt dat klager zich heeft schuldig gemaakt aan strafbare feiten, terwijl hij niet voor oplichting is veroordeeld. Op verzoek van klager hebben verweerders de term verwijderd en hun excuses aangeboden. Dit heeft echter de nadelen die klager van de vooraankondiging moet hebben ondervonden, onvoldoende kunnen herstellen.

Op de website van Follow The Money zijn twee artikelen geplaatst, waarin klager is genoemd. Smit heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat op basis van zijn onderzoek aanleiding bestond om over klager te berichten zoals hij heeft gedaan. Niet is gebleken van belangenverstrengeling of ontoelaatbaar gebruik van informatie. Smit heeft niets van doen met de vermeende diefstal van dossiers uit klagers kantoor. Bovendien heeft hij ervan afgezien deze documenten te openbaren dan wel er uit te citeren. Verder is voldoende onderscheid gemaakt tussen feiten, beweringen en meningen. Klager heeft niet weersproken dat hij betrokken is (geweest) bij de vermelde kwesties en heeft niet aannemelijk gemaakt dat de artikelen relevante feitelijke onwaarheden bevatten. Klager is benaderd voor wederhoor en gelet op de opgenomen citaten moet hem duidelijk zijn geweest voor welk doel hij werd geïnterviewd en in welke context zijn reactie zou worden geplaatst. Van eenzijdige berichtgeving of onvoldoende toepassing van wederhoor is geen sprake. Klagers naam vormt een wezenlijk bestanddeel van de berichtgeving. Hij is tot op heden niet door justitie als verdachte van enig strafbaar feit aangemerkt. Smit was niet gehouden de naam van klager te anonimiseren.

Klaagster maakt bezwaar tegen het artikel “Palermo aan de Geul”. Eerder was in Dagblad de Limburger gemeld dat klaagster vervelende telefoontjes kreeg. De redactie had ermee rekening moeten houden dat een nadere precisering van de persoonlijke gegevens van klaagster bij een groot publiek die overlast zou kunnen verergeren. Voor het aan de orde stellen van bepaalde familiebanden was het vermelden van de volledige naam van klaagster in combinatie met de gedetailleerde beschrijving van haar woonlocatie niet nodig. Een terughoudender aanduiding had geen afbreuk gedaan aan de inhoud en ‘couleur locale’ van het artikel. De privacy van klaagster is verder aangetast dan in het kader van de berichtgeving noodzakelijk was en verweerders hebben op dit punt journalistiek onzorgvuldig gehandeld.
De redactie heeft echter niet onjuist gehandeld door een concepttekst naar een bron te sturen, waarna die tekst op Facebook is beland. Klaagster maakt bezwaar tegen een passage die niet voorkomt in het artikel dat uiteindelijk in Vrij Nederland is gepubliceerd. Het is voorstelbaar dat klaagster de passage als grievend ervaart, maar de informatie is globaal en – objectief bezien – niet uitermate gevoelig of geruchtmakend. De redactie behoefde niet meer zorgvuldigheid in acht te nemen dan de gebruikelijke. Bovendien heeft de hoofdredacteur geprobeerd de concepttekst verwijderd te krijgen, toen hij ermee bekend werd dat deze op Facebook was geplaatst.

In het Brabants Dagblad zijn diverse artikelen gepubliceerd die gaan over bestuursrechtelijke procedures, waarbij klager is betrokken. De krant heeft niet onzorgvuldig gehandeld door klagers naam te vermelden in het artikel “Udense broers tegenover elkaar voor de bestuursrechter om oprit”. Dat is namelijk in berichtgeving over een bestuursrechtelijke procedure journalistiek gebruikelijk en toelaatbaar. Het zou de redactie hebben gesierd als zij, gelet op eerder door klager geuite bezwaren, in het artikel had vermeld dat klager als ‘derde belanghebbende’ en niet zozeer als partij bij de procedure was betrokken. Verder had in de brief aan klager tot uiting kunnen worden gebracht, dat de redactie ingediende klachten serieus neemt. Dat een en ander niet is gebeurd, maakt echter niet dat de klacht alsnog gegrond is. Voor zover klager bezwaar heeft gemaakt tegen artikelen die vóór 20 november 2012 in de krant zijn verschenen, heeft hij zijn klacht niet op tijd ingediend en is hij in zijn klacht niet-ontvankelijk.

Klager maakt bezwaar tegen het artikel “Politie Zeeland wint zaak bonnenjager”, dat gaat over juridische verwikkelingen tussen de politie en het juridisch adviesbureau van klager.
Volgens de Raad heeft de krant de uitspraak van de Raad van State, waarop het artikel is gebaseerd, op een juiste journalistieke wijze vertaald, zowel in de kop als in het artikel. Met de samenvatting is geen andere betekenis of lading aan de feiten gegeven, dan in de gebruikte bron. Dat daarbij de praktijk van klager is aangeduid als ‘bonnenjager’ is – bezien in de context – journalistiek toelaatbaar. Nu het gaat om een weergave van een gerechtelijke uitspraak was het toepassen van wederhoor niet nodig. De door de politie ingenomen standpunten zijn duidelijk als zodanig weergegeven. Niet is gebleken dat bij de totstandkoming van het artikel sprake is geweest van vooringenomenheid. Er is geen reden voor de conclusie dat de krant journalistiek onzorgvuldig heeft gehandeld.

De klacht gaat over het artikel “School voelt zich uitgekleed door consultancybureau”, waarin meerdere personen zich zeer negatief over klager hebben uitgelaten. Die uitlatingen zijn zodanig beschuldigend van aard dat klager daardoor wordt gediskwalificeerd. Verweerders hadden dan ook voorafgaand aan de publicatie wederhoor bij klager moeten toepassen. Dat zij beoogden de werkwijze van het consultancybureau aan de orde te stellen en in hun optiek klager daarbij slechts zijdelings een rol speelt in het artikel, doet daaraan niet af.
Dat verweerders hebben aangeboden in het volgende nummer van het Onderwijsblad dan wel in een latere editie door middel van een ingezonden brief een reactie van klager te publiceren, is onvoldoende om te spreken van deugdelijke toepassing van wederhoor.

Klager maakt bezwaar tegen de artikelen “Ombudsman: Wageningen liet oren hangen naar opdrachtgever” en “’Conflict brengt de wetenschap verder’”, waarin is bericht dat klager – als onderzoeker van Wageningen UR – een klokkenluidersmelding heeft gedaan. Volgens de Raad zijn de essentie van het oordeel van de Nationale ombudsman en de strekking van de gerechtelijke uitspraak over de ontbinding van klagers arbeidsovereenkomst op adequate wijze weergegeven. Het tweede artikel behelst verder een weergave van een interview met een hoogleraar. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen feiten, beweringen en meningen. De uitspraken van de hoogleraar zijn niet zodanig beschuldigend van aard dat klager daardoor wordt gediskwalificeerd. Verweerder behoefde geen wederhoor bij klager toe te passen. Bovendien is klager de mogelijkheid geboden tot het plaatsen van een ingezonden brief. Het is gebruikelijk en journalistiek toelaatbaar dat daarbij de toegestane lengte van de brief wordt beperkt. Klager had zelf zijn brief kunnen inkorten, maar heeft dat niet gedaan.

In de documentaire “De Sekspolitie”, die in januari 2013 is uitgezonden, is de zedenpolitie Haaglanden gevolgd. Voorafgaand aan de uitzending zijn een korte en een lange trailer van de documentaire getoond. Kern van klagers bezwaar is dat hij, ondanks het intrekken van zijn toestemming, herkenbaar in beeld is gebracht als verdachte.
Klager is – in ieder geval in de korte trailer – herkenbaar in beeld gebracht. Verweerders hebben aangevoerd dat klager daarvoor toestemming had gegeven en die toestemming pas na uitzending van de trailer heeft ingetrokken. Door wat klager heeft aangevoerd en de door hem overgelegde stukken is echter aannemelijk geworden dat hij – via zijn toenmalige advocaat – al in het voorjaar van 2012 aan een medewerkster van Keydocs B.V. heeft meegedeeld dat hij zijn toestemming voor het uitzenden van de opnamen heeft ingetrokken. De Raad meent daarom dat de privacy van klager ongerechtvaardigd is aangetast en dat verweerders daarmee journalistiek onzorgvuldig hebben gehandeld.

In het programma Ontvoerd is aandacht besteed aan het zoeken en terughalen van de dochter van klager, die zich samen met klager in Turkije bevond. Voor zover klager namens zijn dochter bezwaar heeft gemaakt overweegt de Raad allereerst dat klager naar zijn zeggen over zijn dochter mede het ouderlijk gezag heeft. De uitzending is tot stand gekomen met de uitvoerige medewerking van de ex-vrouw van klager, die kennelijk eveneens het ouderlijk gezag over de dochter heeft. Onder deze omstandigheden acht de Raad het niet gepast de klacht op dit punt te beoordelen en onthoudt hij zich van een oordeel.
Verder heeft klager gesteld dat de uitzending onzorgvuldig is gemaakt, doordat niet waarheidsgetrouw is gehandeld. Volgens de Raad is voor de kijker duidelijk dat het geschetste beeld over de achtergrond van de kwestie de persoonlijke visie van de ex-vrouw van klager betreft. Bovendien is klager eveneens aan het woord gelaten en is zijn verhaal aan bod gekomen. Het moet voor klager duidelijk zijn geweest wat de strekking en inhoud van het programma zouden zijn. Hij heeft vervolgens daaraan zijn medewerking verleend. Er bestaat daarom geen aanleiding voor de conclusie dat verweerder journalistiek onzorgvuldig ten opzichte van klager heeft gehandeld.